انگیزه های بزرگ برای دانشمندان کوچک

انگیزه یعنی نیرو، انرژی؛ چیزی که فرد را به هیجان می‌آورد؛ شور و اشتیاق را در او زنده می‌سازد وبه او برای انجام کار و رسیدن به موفقیت انرژی می‌دهد.
پیشرفت موثر کودکان در تحصیل، آرزوی هر پدر و مادری است. مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در پیشرفت درسی کودکان، انگیزه تحصیلی است. در دنیای امروز که بسیاری از مزایای اجتماعی مثل شغل خوب و جایگاه اجتماعی مناسب، به میزان تحصیلات افراد بستگی دارد، انگیزه‌ی تحصیلی بیش از پیش اهمیت می‌یابد.
به ویژه در نظام‌های آموزشی که راهیابی به مقاطع بالاتر، بر پایه‌ی لیاقت و کارکرد فرد در مقاطع پایین‌تر استوار است.
نکته مهم آنکه درس خواندن کودکان، زیر اصرار و فشار والدین، نتایج مطلوبی نخواهد داشت. هرچند ممکن است چند سال نخست و در سنین کودکی، این فشارها تا حدی موثر بیفتد، امّا در مقاطع تحصیلی بالاتر، کودکان دچار مشکل می‌شوند؛ چرا که ذهنیتی منفی از تحصیل و درس در آنان شکل می‌گیرد.
چنین کودکانی در دراز مدت، تحصیل را کسالت بار و غیر جذاب می‌دانند. از این رو، در طی فرایند تحصیل در هر مقطعی که استقلال می‌یابند، از زیر فشار والدین رها می‌شوند و با درس و تحصیل برای همیشه خداحافظی می‌کنند.
امّا دانش آموزان با انگیزه، کوشش را خوب می‌شناسند، مشارکت در فعالیت‌های مدرسه را هم دوست دارند و از سویی، انجام تکالیف درسی را تاخیر نمی‌اندازند.
برای ایجاد انگیزه درونی، دو نکته را باید در نظر داشت: اول آن کار را به اندازه کافی در نظر فرزند خود، ارزشمند جلوه دهید و دوم آنکه در او این احساس ایجاد شود که می‌تواند به هدفی که برایش تعیین کرده‌اید، دست یابد. روشن است که نباید شرایط و توان لازم او را برای رسیدن به آن هدف از یاد ببرید. در روایتی از پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این باره هست که می‌فرماید: خدا رحمت کند کسی که بچه‌اش را بر بِرّ و خوبی کردن کمک کند. راوی می‌گوید: عرض کردم یا رسول الله، چگونه کسی بچه‌اش را بر خوبی کردن کمک می‌کند؟ حضرت فرمود: «یقبل میسوره و یتجاوز عن معسوره»؛ یعنی آن برنامه‌ای که در توانش است از او بپذیرد، ولی آن‌هایی که از طاقت و توانایی‌اش بیرون است نسبت به آن چشم پوشی کند.[۱]
اگر انگیزه را در فرزند خود تقویت کنید، کادویی از حس کفایت و کارآمدی به او داده‌اید. کودک با انگیزه، از انجام مستقل کارهایی که در توانش هست نه خسته می‌شود و نه دچار دلهره می‌گردد.
از این رو برای اینکه جوانه انگیزه را در درخت تحصیل فرزندتان مشاهده کنید، لازم است در ابتدا تکالیفی را به عهده‌اش بگذارید که از نظر دشواری در حد متوسط باشند، تا از انجام درست آن‌ها حس موفقیت در آن‌ها شکل گیرد. حس موفق بودن، برای تقویت انگیزه، بسیار ضروری است.
تکالیف دشوار درسی فرزند خود را به تکالیف جزئی‌تر و آسان‌تر تقسیم کنید، تا آن تکالیف را در چند مرحله انجام دهد. با این کار از شکل گیری حس شکست و درماندگی زیادی در فرزندتان جلوگیری کنید.
این را هم باید توجه داشت که کودکانی انگیزه بالا پیدا می‌کنند که والدین آن‌ها برای پیشرفت کودکان خود در انجام کارها و تکالیف‌شان، ارزش و اهمیت قایل می‌شوند. اگر شما جنبه‌های مثبت و منفی فعالیت کودک را به او نشان دهید، کودک احساس خواهد کرد که شما برای کار او ارزش قائل هستید و این فعالیت از نظر شما نیز اهمیت دارد.
همچنین کودک خود را همیشه دوست بدارید. بین کار اشتباه او و شخصیت خود کودک، تفاوت قایل شوید. تشویق و تنبیه تنها مربوط به کار او باشد، اگر شخصیت کودک تنها زمانی مورد تایید باشد که کار مفید انجام دهد، در این صورت عزت نفس کودک زیرسوال می‌رود.
به علاوه بین کار درست کودک و تشویق فاصله نیاندازید. چه بسا گذشت زمان، کودک شما را دلسرد نماید و از این رو تشویق پس از دلسردی نتیجه لازم را نداشته باشد.
در آخر، ذکر این نکته نیز لازم است که برچسب زدن‌های منفی به کودک، انگیزه تحصیلی او را کاهش می‌دهد؛ چرا که به احساس خودباوری و شایستگی‌اش آسیب می‌زند.
پی‌نوشت:
[۱]. اصول کافی، ج۶، ص۵۰
منبع:
کتاب انگیزه‌های بزرگ برای دانشمندان کوچک، نجیب الله نوری