خیلی وقت‌ها می‌شنویم زن‌ها شکایت می‌کنند که شوهرانشان به حرف‌های آنان گوش نمی‌دهند، یا کاملا آن‌ها را نادیده می‌گیرند، بیشتر اوقات هم حق با آن‌هاست. اما واقعیت این است که زنان نیز به اندازه مردان در این مساله مقصرند. ما مردان و زنان اغلب فکر می‌کنیم که حرف زدن، بیشتر به نفع ماست تا گوش دادن. در حالی که شنونده خوب نبودن یکی دیگر از دلایل اصلی عصبانیت زن و شوهرها از یکدیگر است.

حضرت امیر المومنین(ع) در سفارش حکیمانه خود به فرزندش محمد بن حنفیه می‌فرماید: «فرزندم، اگر می‌خواهی زندگی‌ات گوارا و لذت بخش باشد، در هر حال با همسرت مدارا و سازش داشته باش و با او به نیکی معاشرت کن.» (۱)

قبل از هر چیز باید دانست برای ایجاد ارتباطی شایسته، برتر و پرجاذبه، دو شناخت کلی لازم است:
۱)شناخت دنیای مردان و دنیای زنان؛ یعنی شناخت تفاوت این دو جنس و تفاوت زیستی و روان‌شناختی بین زن و مرد.
۲) شناخت این آقا یا خانم از بین تمام آقایان و خانم‌ها، یعنی شناخت همسر فعلی خود.

اما شناخت همسر خود متضمن جهات متعددی است که عبارتند از:

۱- شناخت روحیات، حساسیت‌ها، ارزش‌ها، سلیقه‌ها و توانمندی‌های همسر.

۲- شناخت نیازها، حتی نیازهای فیزیولوژیک و جسمانی و شناخت بهترین راه ارضاء آن.

۳-  شناخت موقعیت‌های محیطی (قبلی و فعلی) همسر، مثل این که در چه محیط و خانواده‌ای رشد و نمو داشته و الان در این شهر ـ به ویژه در شهر غربت ـ در چه وضعیتی به سر می‌برد.

اما شناخت دنیای همسران نیز به نوبه خود دارای اهمیت بسزایی است، مثلاً شناخت این که مردها کل نگر و زن‌ها جزء نگرند، در بالا بردن سطح تفاهم و کم کردن سطح نزاع و درگیری بسیار مؤثر است، وقتی زن از امور بسیار جزئی یک مهمانی برای شوهر خود می‌گوید، یا وقتی آقا وارد منزل می‌شود، او را هدف سوالات ریز خود قرار می‌دهد و از هر دری سخن به میان می‌آورد، این غالباً ناشی از روحیه جزء نگری زن است نه حالت تجسس و حساسیت و بدبینی او.
این شناخت به مرد کمک می‌کند اولاً به حرف‌های او گوش فرا دهد، ثانیاً او را متهم نکند که چرا از زندگی دیگران حرف می‌زنی؟ چرا اسرار و امور داخلی زندگی دیگران را نقل می‌کنی؟ چرا انقدر حرف می‌زنی؟ چرا نسبت به من حساس و بدبین شده‌ای و ده‌ها چرا از این قبیل، اگر مرد از این شناخت بهره نبرد خانم متعاقباً به او می‌گوید:
«تو مرا آدم به حساب نمی‌آوری!؟ به حرف‌هایم گوش نمی‌دهی؟ از جواب به سوالاتم شانه خالی می‌کنی و طفره می‌روی؟ تو خیال می‌کنی من نفهم هستم؟» و ده‌ها سوال از این قبیل.

اگر از مغز زن و مرد ام،آر، آی بگیرند مشخص می‌شود مغز زن‌ها به شدت برای صحبت کردن مساعد است. زن‌ها با توجه به خصوصیات مغزی خود می‌توانند روزانه ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کلمه صحبت کنند و این در حالی است که مردها در حدود ۲۰۰۰ الی ۴۰۰۰ کلمه صحبت می‌کنند. مغز مردان راه حل گرا و مغز زنان فرایندگرا است. اغلب مردان تنها در صورتی صحبت می‌کنند که حرفی برای گفتن داشته باشند. اما وقتی زنی صحبت می‌کند می‌خواهد برای رسیدن به پیوند و دوستی با او صحبت کند و در این میان راه حلی جست و جو نمی‌شود. متاسفانه مردان گمان می‌کنند زنان به هنگام صحبت مسایل خود را مطرح می‌سازند، زیرا نمی‌دانند با این مشکلات چگونه روبرو شوند. به همین دلیل پیوسته حرف زدن را قطع می‌کنند تا راه حل ارائه دهند.

بی جهت نیست زنها همیشه شکایت می‌کنند که مردها آن‌ها را قطع می‌کنند و به آن‌ها اجازه صحبت نمی‌دهند. به زعم یک زن، پیشنهاد راه حل پیوسته مرد نشان می‌دهد او همیشه می‌خواهد حق به جانبش باشد. مرد نیز گمان می‌کند زن در اشتباه است. از سوی دیگر، وقتی زنی احساسات و عواطف خود را با کسی در میان می‌گذارد، قصد شکایت ندارد. معنایش این است که او به شما اعتماد کرده‌است.

عکس این مطلب هم صحیح است. اگر زن آن شخص را دوست نداشته باشد. اگر موافق حرف‌های او نباشد و یا قصد مجازات او را داشته باشد، حرفی به او نمی‌زند.

رابطه خوشایند و آرام‌بخش زن و شوهر نه تنها مناسب‌ترین بستر رشد و شکوفایی و تعالی شخصیت آن‌ها را فراهم می‌کند، بلکه چنین رابطه‌ای از نیازهای ضروری فرزندان نیز به شمار می‌رود و به نوبه خود در رشد و تعالی آن‌ها بسیار مؤثر است.
به فرمایش امام سجاد (ع) خوب حرف زدن، مرد را محبوب زن و فرزند می‌سازد. (۲)

در زیر بعضی رفتارهای کلامی مناسب و نامناسب را با مثال آورده‌ایم:
 

رفتار های کلامی تسهیل کننده ارتباط
- مثبت گویی: چه خوب گفتی ـ کار درستی کردی
-  انعطاف پذیری: باشه ـ عیبی نداره ـ این که تو میگی بهتره
- گزیده گویی، سکوت
- ابراز وجود، عرضه کردن خود، حالت اقبال: چه خبر؟ کسی تلفن نزد؟ دیگه چه خبر؟
-  محبت، تکریم و قدرشناسی: آقا: خانم دست شما درد نکند ... ممنون می شم اگر ...
-  موضوع مداری: این جا حق با توست، این جا خوب عمل کردی.
-  جمع گرایی (ما): زندگی باید بر اساس سلیقه هر دومان باشد، ما باید، بچه هامان.

 رفتار های کلامی بازدارنده ارتباط
-  منفی گویی ـ نق زدن: بعید است با هم کنار بیاییم ـ این چه میوه‌ای است خریدی؟
-  نفوذ ناپذیری و جبهه گیری: همین که گفتم، غیر ممکنه، نمیشه من همینم که هستم.
- پرگویی: امان ندادن در صحبت ـ از هر دری سخنی گفتن، بی ربط سخن گفتن.
- روبرگردانی، حالت ادبار: خانم کار دارم! زود باش! ناهار چه داریم! کاری نداری، خدا حافظ ...
-  سرد و بی عاطفه، توهین و قدر نشناسی: وظیفه ات بوده؟ مگر چه کار کردی؟ این که کاری نداشت!
-  کلی گویی، تعمیم: هرگز، هیچ وقت ـ همیشه کارهایت همین جوره
-  فردگرایی (من): تو دخالت نکن ـ نمی‌گذارم زندگی ام تباه بشه ـ با جون کندن زندگی ام را به این جا رساندم.

____________________________________________________

منابع:
۱-  وسایل الشیعه، ج۱۴، ابواب مقدمات النکاح، باب ۹۴
۲-  خصال باب پنج گانه، حدیث ۹۰

منبع:سبک زندگی اسلامی