پیش درآمد
قهر کردن عادتی‌ است که از کودکی‌ همراه‌مان است، عادتی که فراخور روحیات و تربیت خانوادگی در بعضی‌ها شدید‌تر و در بعضی‌ها ملایم‌تر است. در هر صورت کمتر می‌توان شخصی را مشاهده کرد که حداقل با یکی از اطرافیان خود قهر نکرده باشد. این موضوع اگرچه غالب اوقات میان دوستان اتفاق می‌افتد ولی گاها در روابط زناشویی نیز دیده می‌شود. از طرف دیگر، این مورد در روابط زناشویی دارای اهمیت ویژه‌ای بوده و تاثیرات شگرفی بر بقا، آینده و سلامت روابط زوجین می‌گذارد. همچنین در روایات و سنت اسلامی نیز، این عمل قبیح شمرده شده است تا جایی که پیامبر عظیم الشانمان، می‌فرمایند: «هَجرُ المُسلِمِ أخاهُ کَسَفکِ دَمِهِ. قهر کردن مسلمان با برادرش، مانند ریختن خون اوست.»(۱) حال با توجه به

اهمیت این موضوع از منظر اسلام، به برخی جوانب این موضوع می‌پردازیم:
عموما قهرکردن بین تمامی زوجین اتفاق می‌افتد. لذا اگر سابقه قهرکردن با همسرتان را دارید خیلی نگران نشوید. نکته اساسی در این مورد پرهیز از قهرهای بلند مدت و همچنین لجبازی است. قهرهای همراه با لجبازی از آفت‌های اصلی زندگی شمرده می‌شوند؛ پافشاری بر این موضوع می‌تواند ریشه‌های زندگی زناشویی را بخشکاند و درخت سبز زندگی که می‌توانست آماده باروری و ثمردهی گردد را بمیراند.
به طور کلی می‌توان قهر کردن را به دو نوع مثبت و منفی تقسیم‌‌بندی کرد؛ قهرهای مثبت آن دسته از قهرها هستند که می‌توانند از وقوع اتفاقاتی بدتر، تلخ‌تر و ناخوشایندتر جلوگیری کنند. قهر کردن زمانی که صحبت کردن می‌تواند به پرخاش، ناسزاگویی و شکستن حریمها تبدیل شود، رفتاری درخور و مثبت است و در مقابل، قهرهایی بی‌دلیل و یا بادلیل کم اهمیت، در پاسخ رفتارهای همسر، می‌تواند بخش منفی این رفتار را نمایان سازد.

قهر به عنوان ابزاری برای اعتراض
صرف‌نظر از دلیل قهر کردن، در پاره‌ای موارد، زوجین از قهر کردن به عنوان ابزاری اعتراضی نسبت به رفتار همسر بهره‌برداری می‌کنند. سکوت و برخوردهای سرد می‌تواند از اولین نشانه‌های قهر کردن باشد. تغییر رفتار یکی از زوجین در این شرایط، همسرش را از اشتباه صورت گرفته آگاه می‌سازد و فرصت جبران اشتباه را به او می‌دهد. همچنین زمانی که حقوق و توقعات یکی از زوجین _ خصوصا خانمها _ نادیده گرفته می‌شود، و یا به آن اندازه که مد نظر است مورد توجه قرار نمی‌گیرد و همچنین به هنگام مجادلات زناشویی از این روش استفاده می‌کنند. اینگونه قهر کردن‌ها گاهی حتی می‌تواند نقشی سازنده در زندگی زناشویی داشته باشد.
 

قهر به عنوان ابزاری تلافی جویانه
اگر یکی از زوجین، نتواند به اهدافش از قهر کردن دست یابد، مرحله دوم آغاز می‌گردد. مرحله دوم ادامه مدت زمان قهر و توسعه آن به رفتارهای دیگر من جمله عدم انجام وظایف همسری است. پافشاری و لجبازی در این شرایط می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به روابط و آینده زوجین وارد کند. باید در نظر داشته باشیم که رفتارهای تلخ اینگونه، در خاطر همسرمان باقی مانده، و به مرور زمان او را نسبت ما سرد و دلمرده می‌کند.

تکرار زیاد و عواقب ناشی از آن
مانند تمامی رفتارهای انسانی، زیاده‌روی در این رفتار نیز مضر بوده و پایه‌های عاطفی زندگی زناشویی را سست می‌کند. از طرف دیگر هرگونه زیاده روی موجب عدم کارکرد موثر رفتار فوق می‌گردد. در چنین شرایطی دیگر همسر توجه و عکس‌العملی به قهر کردن‌های شریک زندگی‌اش نمی‌کند و این موضوع خود می‌تواند موجبات سردی، شکست و طلاق‌های عاطفی را فراهم سازد.

وسعت دامنه قهر
مفهوم قهر کردن در زندگی زناشویی با روابط دوستانه تفاوت چشمگیری دارد. قهرهای دوستانه _ برخلاف نظر اسلام _ شاید بتواند بلندمدت و همه‌جانبه باشد، ولی قهرکردن زوجین نمی‌تواند و نباید همه جانبه و بلندمدت باشد. لذا می‌بایست اصولی را در این خصوص در نظر داشت:
• هرگز در قهر، سکوت مطلق نکنید.
• قهرهای زناشویی نباید بلند مدت باشند، زیرا هرچه بر زمان قهر بودن افزوده شود، سردی روابط در دل زوجین اثرگذارتر می‌شود. تا جایی که برخی از اثرات آن حتا تا مدتها در روح شریک زندگیمان برجا می‌ماند.
• خط قرمز قهرهای زناشویی حفظ حریم خانه و خانواده است. هیچ کس به غیر از زوجین نباید متوجه قهر بودن آنها بشود. حتا زوجین در مواجهه با نفرات دیگر _ اعم از فرزندان و اقوام و آشنایان _ باید به گونه‌ای رفتار کنند که هیچ کس متوجه قهر بودن آنها نشود.
 

وظیفه زوجین
لازمه گذر از چنین شرایطی کنار گذاشتن و پرهیز از غرور است. باید بپذیریم که هیچ موضوعی به اهمیت پیوند و استواری زندگی نیست و هر هزینه‌ای برای حفظ آن مجاز و قابل تقدیر است. لذا می‌توان با پوزش خواهی از همسر، اعتراف به اشتباه و جبران اشتباه ناراحتی را از همسرمان دور کرده و زندگی را به روال اولیه خود برگردانیم. باید تلاش کنیم رفتارهایی که موجبات رنجش خاطر همسرمان را فراهم می‌کند شناسایی و به مرور زمان رفع نمائیم. در مقابل هریک از زوجین باید با سعه صدر و خویشتن‌داری آستانه تحمل خود را افزایش داده و از قهر کردن پرهیز نماید.
باید باور کنیم  قهر کردن به هیچ عنوان روش مناسب و درخوری برای ابراز اعتراض و یا جلب توجه نبوده و نیست. بزرگترین مشکلات را می‌توان با مذاکرات منطقی رفع نمود. مشکلات زندگی زناشویی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. لذا مناسب‌تر است به جای قهر کردن، با صحبت و دلیل‌های منطقی مشکل را تشریح و سپس به کمک همسرمان آن را حل کنیم. همچنین بهتر است در چنین شرایطی به میزان ناراحتی همسرمان نیز توجه کنیم. در شرایطی که همسرمان به شدت ناراحت است، حتی اگر حق با او نباشد، بهتر است ابتدا ایشان را آرام کرده، و از ملتهب‌تر شدن جو جلوگیری کرد، و سپس بحث‌های منطقی را آغار کنیم.

منبع:
۱) کنزالعمّال : ۲۴۷۸۹ منتخب میزان الحکمة : ۵۸۰