پرسشگر گرامی؛ به نکته بسیار مهمی در نوشته خود اشاره نمودید که به نوعی گمشده انسان امروزی است و باعث گردیده افراد فاقد آن به پوچی، ناامیدی، بحران ها و فجایع بزرگ سوق داده شوند .
در ابتدا شایسته است تعریفی از معنویت داشته باشیم تا به گمان برخی ها فکر نکنیم که معنویت چیز ناشناخته و یا دور از دسترس است. معنویت، نحوه ای از نگرش و رو به رو شدن با جهان هستی است که شخص را قادر می سازد با آرامش و رضایت باطن زندگی کند. هدف از پرورش معنوی پاسخ دادن به این سه سؤال است که : از کجا آمده ایم ؟ چرا آمده ایم ؟ به کجا می رویم ؟ معنویت این است که با دیگران آنچنان رفتار کنی که خوش داری دیگران با تو (همان گونه) رفتار کنند.
انسان مى‏تواند از همه ابزار و وسايل در راه بندگى خدا استفاده بهينه نمايد و همه نيروهاى مادى و معنوى را در اين راه بسيج نمايد. اصولاً مادياتى كه وسيله‏اى براى رسيدن به معنويات و قرب به خداوند و عالم آخرت مى‏باشند، خود از امور معنوى و آخرتى به شمار مى‏آيند. مال، ثروت و قدرتى كه در راه آخرت، رضاى الهی، خشنودى بندگان خدا، دستگيرى از درماندگان و افتادگان به كار گرفته شوند خير، بركت و عين آخرت است نه دنيا. چه بسيار افراد ثروتمندى كه از ثروتشان براى كسب خشنودى حق و رسيدن به قرب الهى استفاده كردند و آن را نردبان رسيدن به قله‏هاى فضيلت و كمال انسانى قرار دادند. در روايت داريم كه يكى از اصحاب حضرت صادق(ع) به نام ابن ‏ابى ‏يعفور از حضرت پرسيد : ما دنيا را دوست داريم. حضرت فرمودند : با آن چه كنى؟ گفت : با آن ازدواج مى‏كنم و حج به جا مى‏آورم و مخارج خانواده‏ام را تأمين مى‏كنم و از برادرانم دستگيرى مى‏كنم و صدقه مى‏دهم. حضرت فرمود: اين دنيا نيست، آخرت است.(1)

برخی از ویژگی های انسان دارای معنویت که شایسته است حائز آن گردید، عبارتند از :
1- هیچ وقت نا امید نگردید .
2- مناسبات اجتماعی خود را بر سه اصل عدالت، احسان و محبت استوار نمایید. انسان با معنا باید در مدارج پایین تر معنویت، با دیگران به عدالت، در درجه بالاتر با احسان و در مرحله بعد با محبت رفتار نماید .
3- سعی نمایید در عین حال که خود را از دیگران برتر نمی دانید، خود را دوست بدارید و عزت نفس خود را حفظ نمایید .
4- هرگز نسبت به وضع موجود اکتفا ننموده و سعی نمایید خود را به وضع مطلوب تری ارتقاء دهید.
5- نسبت به سختی ها و مشکلات زندگی ،تحمّل خود را افزایش داده ،بلکه بالاتر از آن اینکه سعی کنید به چشم مشکل و رنج به آنها نگاه ننمایید.
6- خود را مسئول سرنوشت خود دانسته و تقصیرها ، کمی و کاستی های زندگی را به گردن دیگران نیاندازید.
7- سعی کنید کمترین مصرف و بیشترین تولید را در مقایسه با دیگران داشته باشید .
8- از صفات کینه ،نفرت و خشم به دور باشید .
9- یقین و باور به زندگی پس از مرگ را در خود تقویت نمایید .
10- در همه حال قدر خوبی دیگران را بدانید و خدا را بخاطر نعمت هایش شاکر باشید .
11- گر چه اختلاف نظر در همه موارد و حتی در میان اعضای خانواده امری طبیعی است ولی سعی نمایید با مدیریت صحیح کشمکش ها و نزاع های خود با دیگران به سازگاری مطلوبی با آنها دست یابید.

*** در مورد زندگی مشترک هم سعی کنید به نکاتی که در ادامه بدان اشاره خواهد شد، توجه نمایید :
برای آنکه زندگی سالم ، با معنویت و پر دوامی داشته باشید ناگزیر باید یکسری از مسایل را در زمان انتخاب، خواستگاری، نامزدی و بقیه دوران ابتدایی زندگی مراعات نمایید. برای رسیدن به چنین اهدافی شایسته است ورای وظایف و مسئولیت های اختصاصی هر کدام از زوجین، یکسری از وظایف مشترک بین زن و شوهر را که در ادامه به برخی از موارد کلی آن اشاره خواهد شد، مراعات نمایید.
1- انس با قرآن
پرسشگر گرامی؛ آگاه با شید که دستورات جان بخش قرآن کریم، همه زوایای زندگی شما را در برمی گیرد و آن چه را که در مسیر تکاملی خویش بدان نیازمند هستید، در اختیار شما می گذارد .
2- الگو داشتن مرد و زن در زندگی
از آن جا که فقدان الگوی مناسب با عث بروز مشکلات و ناهنجاری هایی در زندگی مشترک می شود، لذا باید تمام کسانی که می خواهند به سعادت و معنویت برسند و در زندگی موفق باشند ،رسول اکرم صلی ا...علیه و آله ،فاطمه زهرا سلام ا..علیها ، و امامان معصوم علیهم السلام را با عنایت به اصل عصمت وهمچنین عالمان ، دانشمندان و بزرگان دین را الگوی زندگی خویش قرار دهند تا راه پر مسئولیت زندگی را با موفقیت طی نمایند .
3- شناخت ارزش ها و ضد ارزش ها
آگاه باشید که زوجین تنها در سایه شناخت ارزش ها (توکل ، ایمان، رعایت حجاب و عفاف ، صبر، راستگویی ،احترام به حقوق هم و دیگران، خوش اخلاقی و ...)و پرهیز از ضد ارزش ها (دروغگویی ، پیروی از هوای نفسانی ، بخل ، تکبر ، عدم قناعت و ...) می توانند آفت های زندگی معنوی خویش را بیابند و راه حل مناسبی برای آن برگزینند.
4- رعایت ادب نسبت به همدیگر
بر اساس روایات اسلامی ، رعایت ادب نوعی عبادت است و زن وشوهر علاوه بر این که با رعایت ادب نسبت به هم سبب جذب رحمت الهی می شوند، پاداش الهی را نیز شامل حال خود می کنند که خود محرک مناسبی جهت سیر به سوی کمال و معنویت است.
5- اجتناب از سخنان زشت و بیهوده
ردو بدل شدن الفاظ زشت و ناپسند در بین زن و مرد علاوه بر آنکه باعث پیدایش کینه و دشمنی و از هم پاشیدن روابط خانوادگی می شود، در فرزندان نیز اثر سوء گذاشته و آنان را به کارهای زشت و ناپسند عادت می دهد و باعث انحطاط اخلاقی و دوری افراد خانواده از معنویت می گردد.
6- استقامت در زندگی، درک مسئولیت های دینی و اجتماعی یکدیگر، پرهیز از بگو مگو ها، عاقبت اندیشی، حسن نیت داشتن نسبت به هم، پرهیز از منفی بافی و پرهیز از بهانه جویی جزو دیگر مواردی است که باید زوجین در جهت کسب معنویت در زندگی رعایت نمایند .
در پایان با آرزوی زندگی شاد و پر از معنویت، یادآور می شویم که از مهمترین راه های کسب معنویت در زندگی، بهره مندي از فرامين قرآن در رسيدن به قله هاي رفيع رستگاري و مراعات شيوه هاي اسلامي زيستن می باشد .

*** معرفی کتب برای مطالعه بیشتر در این زمینه :
1. آداب معنوى 2000 عمل مستحب و مكروه، روح الله ولي ابرقوئي.
2. آزادى معنوى، علامه شهيد مطهري (ره).
3. آيين بندگى و نيايش،(ترجمه عدة الداعى)، حسن غفاري ساروي.
4. اخلاق در قرآن (1 و 2)، آيت الله مكارم شيرازي.
5. هنر همسرداری، اخلاق در دانشگاه منزل، حسن صدری مازندرانی.
6. هنر رضایت از زندگی، عباس پسندیده.

پی نوشت :
1. ميزان الحكمه، ج3، ص 296، ح5825، چاپ دفتر تبليغات اسلامى، 1362.