از گذشته همسرمان چه بدانیم؟
جدا از این مسئله که در جریان خواستگاری دختر و پسر باید نسبت به طرز فکر و نگاه به آینده و اهداف خود در زندگی حرف بزنند، از مهم‌ترین دغدغه‌هایی که دختر و پسر و خانواده‌های آنها در جریان خوستگاری دارند و نسبت به آن حساسیت بالایی از خود نشان می‌دهند مسئله شناختی است که هر کدام از خانواده‌ها باید نسبت به طرف مقابل پیدا کند. شناخت اولیه، مقدمه تمام صحبت‌های بعد در جریان خواستگاری را تشکیل می‌دهد و حق هر کدام از دختر و پسر و خانواده‌هایشان است که برای رسیدن به این شناخت، از گذشته طرف مقابل‌خود اطلاعاتی داشته باشند.
این دستور صریح دین اسلام است که برای ازدواج با هر شخصی، حتما درباره او تحقیق کنید و پیدا کردن شناخت با کسب اطلاع از گذشته فرد نیز، بخشی از مراحل تحقیق به حساب می‌آید. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:« انّما المرأة قلادة فانظر الى ما تقلّده. [۱] زنى كه به همسرى خويش انتخاب مي‌كنى مانند قلادهاي است كه باختيار بر گردن خود مي‌افكنى، پس با عقل و بصيرت نگاه كن كه به چه چيز گردن مي‌نهى.» آن‌چه در روایات قابل دست‌رسی می‌باشد این نکته است که برای ساختن آینده زندگی زناشویی، تحقیق درباره حقایقی از زندگی دختر یا پسر که به آینده زندگی زناشویی آن دو ربط دارد، لازم است و کتمان و مخفی کردن آن اصلا به صلاح نیست.
وقتی صحبت از آسان‌گیری در ازدواج می‌شود، با مراجعه به روایات می‌بینید که آسان‌گیری در ازدواج به بعد از مراحل تحقیق برمی‌گردد و در بحث تحقیقات اولیه ازدواج، هیچ توصیه‌ایی به تغافل و نادیده گرفتن مسائل مربوط به دختر و پسر که بخشی از آن مرتبط با گذشته آنهاست، از جانب شریعت حقه اسلام وجود ندارد. در این‌جا به ذکر دو روایت در این باب بسنده می‌کنیم که هر دو روایت از رسول‌خدا صل‌‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نقل شده است که فرمودند:«اِذا جائَكُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ دينَهُ وَ اَمانَتَهُ يَخْطُبُ اِلَيْكُمْ فَزَوِّجُوهُ اِنْ لا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِى الاَرْضِ وَ فَسادٌ كَبيرٌ.[۲] كسى كه از دختر شما خواستگارى كرد و شما نسبت به دين و امين بودن وى رضايت داشتيد، حتماً زمينه اين ازدواج را فراهم نمائيد، كه منع ازدواج از جانب شما، زمينه‌ساز فتنه در روى زمين و فساد بزرگ است.» و باز رسول‌خدا صل‌‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در روايت ديگر مى فرمايد:«اِذا جائَكُمْ مَنْ تَرْضَوْنَ خُلُقَهُ وَ دينَهُ فَزَوِّجُوهُ و اِنْ لا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِى الاَرْضِ وَ فَسادٌ كَبيرٌ.[۳]آن كس كه اخلاق و دينش مورد رضايت و پسند شما بود به او دختر بدهيد، چنانچه از تحقق اين ازدواج جلوگيرى كنيد موجب فتنه و فساد بزرگ در زمين شده‌ايد.» این دو روایت بیان گر این است که بعد از این‌که رضایت قلبی نسبت به خلق و خو و ایمان و ... خوستگار حاصل شد برای ازدواج سختگیری نکنید و قطعا اطمینان قلبی بعد از تحقیق و کسب اطلاعات کافی درمورد دختر حاصل می‌شود.
دستوراتی که از جانب دین نسبت به دو طرف خواستگاری برای تحقیق درباره هم وجود دارد با توجه به روایاتی که ذکر شد، امری است غیر قابل انکار؛ ولی در آن طرف قضیه ما روایاتی را داریم که ما را از اعتراف به گناه در نزد دیگران منع می‌کند که از جمله این روایات می‌توان به روایت اصبغ بن نباته اشاره کرد که مىگويد:مردى خدمت اميرالمؤمنين علی عليه‌السلام رسيد و گفت: اى اميرمؤمنان! من زنا كردم مرا پاك گردان، امام روى خود را از او برگرداند، سپس فرمود: بنشين. آنگاه رو به مردم كرد و فرمود:اگر كسى از شما اين گناه را مرتكب شود آيا نمىتواند آن را بپوشاند، همچنان كه خدا بر او پوشانده است؟ [۴]
حالا با توجه به دسته دوم روایات در باب مجاز نبودن اعتراف به گناه در نزد دیگران، و جایگاهی که توبه حقیقی در تبدیل سیئات به حسنات دارد،[۵]می‌توان در جریان خواستگاری به یک جمع‌بندی کلی رسید که هر کدام از دختر و پسر و خانواده‌هایشان مجاز به افشای چه میزان از گذشته خود هستند؟ در این رابطه به نکاتی در زیر اشاره می‌کنیم:
۱.قاعده کلی در ذکر گذشته، بسنده کردن به آن مواردی است که به آینده زندگی زناشویی ربط پیدا می‌کند.
۲. از اعتراف صریح و بی‌پرده نسبت به گناه گذشته، باید جدا خودداری کرد و شخص سوال کننده هم از سوال صریح و بی‌پرده در این مورد باید بپرهیزد.
۳.در صورتی که از افشای آن گناه و خطا در آینده هراس دارید و ترس این را دارید که برایتان مشکل ساز شود، می‌توانید با عناوین کلی به ذکر آن بپردازید و تفاهم با طرف مقابل را بر روی همان عنوان کلی قرار دهید؛ تا اگر بعدا هم افشا شد شما بتوانید از خود دفاع کنید که مثلا من به طور کلی این مسئله را اطلاع داده بودم. البته کتمان و مخفی کردن مواردی که جواز فسخ عقد را برای هر کدام از طرفین به همراه دارد، از این مسئله استثناء می‌شود
۴. در تحقیقات، گذشته بسیار دور را مورد کنکاش قرار ندهید ولی اگر از آن مطلع شدید بررسی خود را به نحو کامل ادامه دهید تا ببینید بعد از آن زمان و تا زمان حاضر اثری از آن گذشته در فرد وجود دارد یا نه.
۵. خطاها و عیوبی که از گذشته داشته‌اید و تصمیم به ترک آن دارید ولی هنوز اقدامی برای ترک آن انجام نداده‌اید را صادقانه به اطلاع طرف مقابل برسانید. البته توجه داشته باشید که زمینه چینی برای گفتن این عیوب به همسر آینده‌تان، خیلی اهمیت دارد.
--------------------------------------------------------
پی‌نوشت:
۱.احادیث تربیتی، جلد ۳، ص ۳۹۳، محمدتقی فلسفی، انتشارات دفتر فرهنگ اسلامی- الکافی، جلد۵، ص۳۳۲، شیخ کلینی ره-انشارات الاسلامیه
۲. بحارالانوار، جلد ۱۰۰، ص ۳۷۲.
۳. بحار الانوار، جلد ۱۰۰، ص ۳۷۳- الکافی، جلد۵، ص ۳۴۷، شیخ کلینی ره-انشارات الاسلامیه
۴.وسائل الشيعة: جلد۲۸، ص ۳۸، باب ۱۶، حديث ۳۴۱۵۹؛ من لايحضره الفقيه: جلد۴، ص ۳۱، حديث ۵۰۱۷
۵.إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا. (فرقان/۷۰)مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و کار شایسته انجام دهند که خدا بدی‌های آنان را به خوبی هاتبدیل می کند و خدا آمرزنده و صاحب رحمت است.
